Wettelijk erfrecht

Het wettelijk erfrecht (versterferfrecht)

Heeft de overledene géén testament gemaakt, dan geldt het wettelijk erfrecht. Het wettelijk erfrecht kent 4 groepen erfgenamen:

• groep 1: de echtgenoot/echtgenote van de erflater tezamen met de kinderen van de erflater
• groep 2: de ouders, broers en zussen van de erflater
• groep 3: de grootouders van de erflater
• groep 4: de overgrootouders van de erflater.

Plaatsvervulling

In iedere groep vindt onbeperkt plaatsvervulling plaats zodat indien iemand vóór de erflater is overleden, diens kinderen zijn plaats vervullen.

Erft er niemand in groep 1 dan komt groep 2 aan bod. Erf er niemand in groep 2 dan komt groep 3 aan bod. Erft er niemand in groep 3 dan komt groep 4 aan bod.

Zijn er geen erfgenamen gevonden dan gaat de nalatenschap naar de Staat.

Samengevat

• als de erflater getrouwd is en géén kinderen heeft dan is de echtgenoot / echtgenote de enige erfgenaam
• als de erflater niet getrouwd is maar wel kinderen heeft dan zijn de kinderen erfgenamen en erven zij allen een gelijk gedeelte
• als de erflater getrouwd is en kinderen heeft dan zijn de echtgenote / echtgenoot en de kinderen erfgenamen en erven zij allen een gelijk gedeelte. De wettelijke verdeling is dan van toepassing.
• als de erflater niet getrouwd is en geen kinderen heeft dan zijn de ouders en (half)broers/(half)zussen de erfgenamen
• als de erflater niet getrouwd is, geen kinderen, geen ouders en geen broers of zussen heeft dan zijn de grootouders de erfgenamen. Als de grootouders al zijn overleden, dan komen hun (klein)kinderen (de ooms, tantes, neven en nichten) daarvoor in de plaats. Zijn ook deze allemaal overleden, dan komen de overgrootouders met hun afstammelingen aan bod als erfgenamen.

Wilt u van het ‘versterferfrecht’ afwijken dan moet u dus een testament maken.

De wettelijke verdeling

De positie van de langstlevende echtgenoot in het wettelijk erfrecht (ná 2003!) sluit aan bij wat de meeste echtparen met kinderen wensen.

De langstlevende echtgenoot krijgt álle bezittingen en schulden!
De kinderen krijgen hun erfdeel (nog) niet in handen. Hun erfdeel wordt omgerekend in geld. Dit geldbedrag is pas opeisbaar bij het overlijden van de langstlevende echtgenoot. Concreet komen de kinderen erfrechtelijk pas aan bod als beide ouders zijn overleden.

In een testament kan de erflater de wettelijke verdeling aanpassen of helemaal uitsluiten. Ook kan hij in een testament een stiefkind tot erfgenaam benoemen en betrekken in de wettelijke verdeling. Het stiefkind krijgt dan dezelfde positie als een eigen kind van de erflater. Daarnaast kunt u in uw testament de wettelijke verdeling zodanig aanpassen dat er zo min mogelijk erfbelasting moet worden betaald bij het overlijden van de eerste ouder.

Kan ik mijn echtgenoot onterven?

Het is mogelijk een echtgenoot in een testament te onterven. Onterving leidde in het verleden soms tot pijnlijke situaties waarbij de langstlevende echtgenoot financieel flink in de problemen kon komen. Onder het nieuwe erfrecht zijn de gevolgen van onterving van de echtgenoot verzacht. De onterfde echtgenoot kan aanspraak maken op een ‘passend verzorgingsniveau’. Bijvoorbeeld het recht van vruchtgebruik van de echtelijke woning. Als het nodig is mag de langstlevende echtgenoot dan in de woning blijven wonen, ook al is hij onterfd.

Afhankelijk van de financiële omstandigheden kan hij ook het gebruik van andere goederen van de nalatenschap opeisen.

Kan ik mijn kinderen onterven?

Ook de kinderen kunnen in een testament worden onterfd!
De kinderen kunnen hiermee akkoord gaan en dan krijgen zij niets uit de nalatenschap.
Maar zij kunnen ook een beroep doen op de legitieme portie (een soort minimaal erfdeel) waardoor zij een vordering krijgen op de langstlevende ouder. Een kind heeft altijd recht op de helft van de waarde van het erfdeel dat het zou hebben gekregen als er geen testament zou zijn gemaakt. Dus de helft van het erfdeel dat het volgens het versterferfrecht zou hebben gekregen.

In een testament kan de erflater bepalen dat de vordering van een kind dat een beroep op zijn legitieme doet pas opeisbaar is bij het overlijden van de langstlevende echtgenoot. Dit geldt ook voor een partner met wie de erflater samenwoont, maar dan alleen als er een notariële samenlevingsovereenkomst is gesloten.

Met recht vertrouwd.